Wat kun je doen als jouw beste vriend, vriendin, partner of familielid verslaafd is? Vandaag geef ik jou tips vanuit mijn ervaring. Mijn beste maatje JP is namelijk verslaafd (‘geweest’) aan alles wat je maar kunt bedenken. Toen ik hem leerde kennen zat hij vol in zijn alcohol- en drugsverslaving. Inmiddels is hij zeker 5 jaar clean. Heel af en toe, heeft hij een terugval.
Wat kun je doen voor jouw dierbare die verslaafd is? En waarom is iemand eigenlijk verslaafd? In dit artikel deel ik mijn ervaring. De conclusie is simpeler dan jij denkt.
Toen ik JP leerde kennen
Eerst even wat achtergrondinformatie…
Ik ken JP via één van mijn beste vrienden en collega’s, Steven. Steven gaf mij gitaarles en na een tijdje vormden we een bandje. JP was een vriend van Steven en een goede muzikant (briljant vergeleken met ons), en hij kwam meespelen.
Zeker een uur lang kon ik niet stoppen met lachen, toen JP voor het eerst binnenkwam bij Steven. Hij droeg een oranje trainingspak, had lang haar en stuiterde door de kamer. Een gesprek voeren was nauwelijks mogelijk, want voor je je zin afgemaakt had, stond hij al met iemand anders te praten aan de andere kant van de kamer. Hij snuifde Ritalin en Dexamfetamine door elkaar en zijn vrolijkheid (wat een masker bleek te zijn) spatte er vanaf.
Zijn hysterische lach was aanstekelijk, het was meteen super gezellig en ik zag ook meteen dat hij mega intelligent is en worstelt met zijn gedachtes en emoties.
Ik kan niet precies uitleggen waarom, maar vanaf die eerste avond had ik het gevoel ‘ik wil deze jongen helpen’. Hij heeft een hart van goud en verdient een beter leven, dat zag ik meteen.
We kwamen in gesprek over medicatie, ADHD (ik heb zelf ADD), sporten, mediteren en yoga. Van de laatste 3 dingen had hij nog nooit gehoord.
Ik ben van nature een hopeloze helper, dus ik schoot meteen in de ’therapeut-moeder-rol’ en vanaf deze eerste dag deed ik er alles aan om JP te helpen.
Heeft de verslaafde de juiste vorm van hulp?
Ik vroeg me meteen af, of JP wel de juiste vorm van hulp had.
Deze vraag zou ik mezelf ook altijd stellen, als mijn dierbare verslaafd is. Heeft de persoon in kwestie de juiste vorm van hulp? En nog belangrijker… wil hij/zij uberhaupt hulp? Als dit NIET het geval is – en dit gaat heel vervelend klinken – sta je namelijk machteloos. Het enige wat je kunt doen is laten weten dat je er voor de persoon bent, mocht hij klaar zijn voor hulp. Een troost: uiteindelijk wil iedereen die zich geliefd voelt beter worden.
JP had verschillende vormen van hulp toen ik hem leerde kennen, maar meteen had ik het gevoel ‘er klopt iets niet’. Hij was in behandeling voor ADHD, bipolariteit, depressie en verslaving en gebruikte verschillende soorten medicatie. JP was niet alleen verslaafd aan alcohol en drugs, maar inmiddels ook aan de medicijnen. Hij snuifde bijvoorbeeld dexamfetamine en Ritalin, en nam enorme hoeveelheden slaapmiddelen om te kunnen ontspannen.
Wat JP nodig had was geen medicatie, maar een ander voedingspatroon, sport/beweging, trauma therapie, een veilige omgeving en vooral verbinding, onvoorwaardelijke liefde en steun.
Vraag jezelf af of jouw dierbare de juiste vorm van hulp heeft. Als dit niet het geval is, ga samen naar de huisarts of neem contact op met een verslavingskliniek.
Begrijp jij jouw verslaafde vriend(in)/familielid/partner?
Voor mij was het belangrijk om te snappen waarom JP verslaafd is. Ik ben in een redelijk stabiele omgeving opgegroeid, dus ik had weinig tot geen ervaring met mensen die verslaafd zijn. Ik had ook geen idee dat verslaving niet ontstaat omdat iemand ‘voor de lol’ een paar biertjes drinkt en dit uit de hand loopt.
Verslaving heeft vaak een hele andere, veel dieper liggende oorzaak, leerde ik…
Waar ik al snel achter kwam, is dat JP worstelt met ernstige trauma, depressie en ADHD. Alle middelen waaraan hij verslaafd was, waren een manier om te kunnen ontsnappen aan de pijn en de onrust die hij ervaarde.
Een verslaafde wil vluchten van zichzelf en zijn leven
Vrij snel stuitte ik op deze video, waarin Gabor Maté uitlegt dat mensen verslaafd zijn omdat ze willen vluchten voor zichzelf. Ze gebruiken de verslaving om zichzelf te verdoven.
Bekijk deze korte video, waarin Gabor Maté uitlegt wat verslaving is én wat de oplossing is.
Het tegenovergestelde van verslaving is verbinding
Johann Hari heeft een vergelijkbare visie op verslaving als die van Gabor Maté. ‘Het tegenovergestelde van verslaving is verbinding’, zegt hij. Deze TED talk duurt iets langer dan de video hierboven, maar als je tijd hebt raad ik het jou zeker aan om deze video te bekijken.
Hoe meer ik met JP omging, hoe duidelijker het was dat hij enorm getraumatiseerd was, en daardoor geen verbinding had met mensen.
Zijn vrienden zeiden ‘je moet geen tijd in die jongen steken joh, hij is hopeloos verloren. Hij is zo ziek, hij wordt nooit meer beter’.
Ik wilde dit niet geloven, want ik kon (gelukkig) door zijn verslavingsgedrag heen kijken.
De slachtofferrol
Man wat was het af en toe lastig… Ik heb veel meegemaakt met JP, toen ik hem net een paar weken kende piste hij bijvoorbeeld in mijn lade.
JP is mega intelligent en had gedurende zijn leven geleerd hoe hij mensen kon manipuleren. Ook kon hij in een enorme slachtofferrol zitten. Vaak had iedereen in zijn omgeving het fout gedaan, behalve hij. Regelmatig las ik artikelen over narcisme, want als hij een slechte bui had vertoonde hij zeker trekjes van de narcist.
Een paar technieken die bij JP goed hielpen
Toen ik zijn manipulatie en de slachtofferrol begon te herkennen, ontdekte ik simpele technieken om hiermee om te gaan. Een aantal voorbeelden:
- Ik printte een foto uit van een baby en plakte zijn hoofd erop. Deze gaf ik aan hem toen hij in zijn slachtofferrol zat. Hij moest hier zo hard om lachen, dat ik hem in zijn slaapkamer heb gehangen. Elke keer als hij zichzelf ‘zielugh’ voelde, wees ik naar de baby en maakte ik huilgeluidjes (gevolgd door een schaterlach en een knuffel – het was absoluut niet bedoeld om hem belachelijk te maken, wel om hem bewust te maken dat hij in de slachtofferrol zat).
- Als er alcohol in de buurt was, en hij zat in de slachtofferrol, zei ik wel eens: hier, heb je een fles Vodka. Drink maar! Drink dan! (dit is geen tip voor jou, dit werkte bij JP goed omdat ik wist dat hij helemaal niet wilde drinken. Sowieso heeft het weinig zin om iemand iets te verbieden, als een verslaafde wil gebruiken doet hij het toch wel. Het feit dat ik hem een keus gaf, maakte dat hij altijd besloot om niet te drinken en een positieve keuze te maken).
- Een knuffel doet wonderen. Wanneer ik JP een knuffel gaf, of een simpele hand op zijn schouders, verdween het ego, het slachtoffer, de narcist, de manipulator of hoe je het ook noemt.
- Luisteren zonder oordelen is ook belangrijk. Ik probeerde altijd te achterhalen wat er achter het negatieve gedrag zat. Wat was er aan de hand?
Dus hoe ga je om met een verslaafde waar je van houdt?
Mijn tip is, laat weten dat je er onvoorwaardelijk voor de persoon bent als hij wil stoppen. Maak ook duidelijk, dat je zijn verslaving niet steunt. Daarbij is het heel belangrijk dat je het gedrag afkeurt (het drinken/roken/gokken/etc.) en niet de persoon.
Geef liefde, geef steun, maar bewaak ook jouw eigen grenzen. Steun iemand als hij jouw hulp aanvaardt. Ga niet mee in manipulaties en voed de slachtofferrol niet door ermee in discussie te gaan.
Belangrijk: zorg eerst voor jezelf! Denk aan het vliegtuigmasker in het vliegtuig. Eerst doe je het masker zelf op, voordat je hem opdoet bij jouw kinderen.
Vooroordelen over verslaving
Vaak hebben we vooroordelen over verslaafden. Ze zijn dom, zwak, hebben geen discipline en geven niks om de mensen om zich heen.
Deze vooroordelen kloppen niet.
Probeer de vooroordelen dus los te laten, want niemand is verslaafd omdat hij het leuk vindt.
Daarnaast heeft bijna iedereen wel een vorm van verslaving. Wie is er niet verslaafd aan social media, de smartphone, eten of shoppen? We zijn allemaal mens, en we doen allemaal ons best, ookal lijkt dit niet altijd zo.
De conclusie: liefde en grenzen
De conclusie die ik heb getrokken na al die jaren is, dat je jouw dierbare die verslaafd is het beste kunt helpen door hem of haar liefde te geven. Verbinding is het allerbelangrijkste. Bewaak wel jouw eigen grenzen. Het is belangrijk dat je eerst goed voor jezelf zorgt, want als je niet voor jezelf zorgt, kun je niet voor iemand anders zorgen.
5 jaar later is JP clean, geemigreerd naar Portugal en gelukkiger dan ooit. Wij zijn nog steeds dikke vriendjes. Je kunt ons volgen op www.instagram.com/blijzolswij